Efekt stada w psychologii: przegląd badań i teorii
Efekt stada to zjawisko, w którym ludzie dostosowują swoje zachowanie, poglądy i decyzje do tych, które są obecne w grupie, do której należą lub z którą się identyfikują. Jest to szeroko badane zjawisko w psychologii, ponieważ ma istotne implikacje dla zrozumienia sposobu, w jaki ludzie funkcjonują w grupach i jakie są skutki takiego funkcjonowania dla indywidualnych i grupowych decyzji oraz działań.
Jedną z pierwszych teorii efektu stada jest teoria konformizmu Sherif’a z 1936 roku. Konformizm to proces, w którym indywidualne zachowanie jest modyfikowane w celu zgodności z normami i wartościami grupy. Sherif przeprowadził szereg badań, w których pokazał, że ludzie są bardziej skłonni do dostosowywania swoich odpowiedzi do tych, które są podawane przez innych w grupie, niż do tych, które są sprzeczne z nimi.
Kolejną ważną teorią efektu stada jest teoria charyzmy Asch’a z 1951 roku. Charyzma to proces, w którym indywidualne zachowanie jest modyfikowane przez silną osobowość lub przywództwo innej osoby. Asch pokazał, że ludzie są bardziej skłonni do dostosowywania swoich odpowiedzi do tych, które są podawane przez osobę uważaną za autorytet lub przywódcę, niż do tych, które są sprzeczne z nimi.
Krytyka teorii konformizmu i charyzmy prowadziła do rozwoju nowych teorii efektu stada, takich jak teoria deindywiduacji Zimbardo z 1969 roku. Deindywiduacja to proces, w którym indywidualne zachowanie jest modyfikowane przez utratę poczucia tożsamości i indywidualnej odpowiedzialności w grupie. Zimbardo pokazał, że ludzie są bardziej skłonni do popełniania agresywnych i nieetycznych czynów w grupie, niż gdyby byli sami, ponieważ utrata poczucia tożsamości i odpowiedzialności pozwala im „zrzec się” odpowiedzialności za swoje działania.
Inną ważną teorią efektu stada jest teoria wpływu grupy Festingera z 1952 roku. Wpływ grupy to proces, w którym indywidualne zachowanie jest modyfikowane przez presję grupy na rzecz zgodności z jej normami i wartościami. Festinger pokazał, że ludzie są bardziej skłonni do dostosowywania swoich poglądów i zachowań do tych, które są obecne w grupie, w celu zachowania zgodności z nią i uniknięcia negatywnych konsekwencji takich jak odrzucenie lub wykluczenie.
Efekt stada ma szerokie implikacje dla zrozumienia sposobu, w jaki ludzie funkcjonują w grupach i jakie są skutki takiego funkcjonowania dla indywidualnych i grupowych decyzji oraz działań. Może prowadzić do konformizmu, charyzmy, deindywiduacji i wpływu grupy, co może mieć zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje dla indywidualnego i grupowego zachowania.
Opublikowano: styczeń 2023
